Kültür Sanat Edebiyat Şiir

Bir de efendim, 1974 Kibris Harekati donemlerinde aklimda kalan bir bolgenin adini hatirlatiyor bana. Besparmak Daglari vardi ve haberlerde epeyi adi gecmisti...

Gecmis zaman olur ki...

Besi bir degil derler, dogrudur.

Gerci bunu derken, cok daha baska amacla denmistir (Mecaz) , ama, mecazi olarak bakmadigimiz zaman da bunun boyle oldugunu goruruz. Kimi uzun, kimi kisa olabilirken, biri kalin, digeri ince oldugu da gorulur. Yine mesela, bazilari iki yerinden birden kirilabilirken, biri (Basparmak) sadece tek bir yerinden kirilabilir...

Bazi yorumlari okuyunca sen neymissin be abi dedigim terimdir. Kimi gelmis, Davut, Musa, Isa, Muhammed, ahiret gitmis, bir digeri parmaklara cinsiyet yuklemis ve en guzeli de en son yazandan gelmis. Bir bayan oldugunu bildigimiz bu sevgili arkadasimiz, kadinin elinin zarifliginden dem vurmus... Hani, dem vurulur vurulmasina da, boyle de acik acik... Yani ne bileyim... Bilmem ki nasil desem... Yok demiyeyim en iyisi...

Bu kadar giristen sonra terime donelim istiyorum. Efendim, bes parmak adi uzerinde bes parmaktir. Bazen, o da cok ender olarak, eksik ya da fazla oldugu gorulse de, bir elimizdeki parmak sayisini anlatir. Bes parmak olmasaydi, aylardan eylul nikli arkadasimiz bunu buraya bu baslikla eklemezdi herhalde, degil mi. O zaman baska bir sey eklerdi. Dort derdi, alti derdi falan.

Neyse, bes parmaktan devam edelim. Parmaklarimiz, tum diger organlarimiz gibi biz insanlar icin cok onemlidir. Zaten bunu, yani bizim icin cok onemli oldugunu, bu organimiza bes duyu organimizdan biri olarak gormemizle (Dokunma duyumuzun bas aktoru olurlar kendileri) cok acik ve net bir sekilde gereken itibari vermisiz biz. Tabi sadece dokunmada kullanmiyoruz bunlari biz. Bir seyi tutmada, atmada. kavramada, sarmada olmazsa olmazlarimizdandir.

Toplu halde bes parmak dedigimiz bu sevimli yardimcilarimiza tek tek isimler de vermisiz. Bas, isaret, orta, yuzuk ve serce demisiz mesela. Niye demisiz diye sormazsiniz herhalde. Adlarindan belli oluyor. Yine de soruyor musunuz? Peki, anlatalim bakalim...

Basparmak: Ya bunun nesini anlamadiniz anlamiyorum. Bas iste. Kime ya da neye bas diyorsak, buna da ayni nedenle bas diyoruz. Allah allah... Cok islevseldir. Taa bebekligimizde ogreniriz bunu. Bir bebegin anne memesinden sonra ilk emdigidir. Hic gordunuz mu bir bebegin basparmagini emmesini. Izlemesi bile superdir. Bir de emmesini dusunun... Baska islerde de kullanilir.

Bir seyi begendigimizde, elimizi yumruk yapar ve basparmagimizi havaya dogru dik tutariz, mesela. Sonra, bir yere yaya yola cikmissak ve cok yorulmussak oto stop yapmak icin kullaniriz. Klavyede yazi yazarken bosluk birakacagimizda kullandigimiz parmak da yine bu parmagimizdir. Bak ya, ben isaret parmagimla yapiyorum o isi diyor ablam. Canim kardesim ben bunu derken, oyle iki saatte bir harf yazandan bahsetmiyorum, benim gibi on parmak daktilo yazanlari kastediyorum (Caktirmayin, megolamanligim tavan yapti bu aralar) . Tamam mi guzel kardesim benim. Hah ne diyordum, bir de efendim bu pasparmak son yillarin modasi olan cep telefonlariyle mesaj yazmada bas yardimcimiz olmustur. Kendilerine tesekkurlerimi yolluyorum...

Bilmiyorum yazdigim yazida fark ettiniz mi, sozcuk bitisik yazilir efendim. Oyle bas parmak gibi degil, basparmak gibi yani...

Isaret parmagi: Adi uzerinde kardesim. Bir seyi isaret edecegimiz zaman bu parmagimizi kullaniriz. Bu nedenle de adina isaret parmagi demisiz. Gerci kimileri kulagini, burnunu karistirmada da kullaniyor, goruyorum ama, asil islevi isarettir. Baska islerde kullanmayin, ayiptir, gunahtir, isaret parmagina saygisizliktir. Oylelerini kiniyorum burdan... Bir de efendim, tetik cekmede kullanilir ki, tetigi bu parmaktan baskasi cekemez, ama, asil meslekleri tetik cekmek olmayanlar tarafindan yapildiginda (Asker, polis, koruma gorevlisi vs. vs.) , kullanan kisiye magandalik gibi yuce (!) bir deger verir ki agiz dolusu kufredesim gelir...

Orta parmak: Bes parmak diye tabir edilen parmaklarin tam ortasinda yer aldigindan almistir bu adi. Tam ortadadir ve en uzunudur parmaklarin. Hakkinda cok cesitli rivayetler vardir. Olmadik zamanlarda, olmadik yerlere girdigi anlatilir. Nerelere girer falan diye sormayin, ya da soracaksaniz ozelden sorun, yazarsam buraya bu yazimin yayinlanmama riski ortaya cikar ki, hic hoslanmadigim bir durumdur bu. Boylece kalsin en iyisi. Bir de bazen el yumruk yapilir, elin tabani yani avuc ici tarafi yukari dogru cevrilerek orta parmak dik tutulur ki, olaya muhatap olan kisi tarafindan pek hos karsilanmaz... Hatta bu hareketi yapan kisinin basina gelmesini istemeyecegi olaylar gelebilir. En iyisi bu tip eylemlerde kacinmak tabi. :)

Yuzuk parmagi: Digerleri gibi bagimsiz olamamistir nedense. Diger tum parmaklar, bir yardim almaksizin dikilebilirken, bu parmak diger elin yardimi olmaksizin dik tutulamaz. Belki de bu nedenle olsa gere, evliliklerin en belirgin gostergesi olan yuzukler bu parmaga verilmistir. Adini da ordan almis iste...

Ve serce parmak: En kucuk parmagimizdir. Sevimlidir, zariftir. Fazla bir sey yazmak gereksizdir. Ama sadece sunu diyeyim, bu isim tamlamasi eger parmaksiz olursa, akillara Sezen Aksu gelir.

Yine TDK mal sozcugu ile ilgili olarak gunumuz Turkce'sinde kullanilan atasozu, deyim, birlesik fiilleri de siralamis tek tek. Soyle bir bakmak istersek:

Mal adama hem dost, hem dusmandir.
Mal bulmus Magribi gibi.
Mal cani kazanmaz, can mali kazanir.
Mal canin yongasidir.
Mal da yalan, mulk de yalan, var biraz da sen oyalan.
Mal edinmek.
Mal etmek.
Mali goturmek.
Malini yemesini bilmeyen zengin, her gun zugurttur.
Malin iyisi bogazdan gecer.
Mali ongun olanin, adi angin olur.
Mal kaldirmak.
Mal kapatmak.
Mal meydanda.
Mal olmak.
Mal sahibi mulk sahibi, hani bunun ilk sahibi.
Mal yapmak.

Ayrica, maldan birlesik sozler de turetilmis.

Mal beyani, mal bildirimi, mal birligi, mal canlisi, mal mulk, mal sahibi, mal sandigi, mal varligi, malin gozu, anamal, ara mal, beytulmal, fason mal, kabzimal, tapon mal, dunya mali, hirsiz mali, isporta mali, ithal mali, orta mali, mezat mali, sira mali, vakif mali, yerli mali...

Bu baslik daha cooooook su goturur efendim...

Simdi efendim, her seyden once terimin sozcuk anlamina bakalim. TDK (Turk Dil Kurumu) , Guncel Turkce Sozluk'te soyle tanimliyor mal'i:

1 - (Isim) Bir kimsenin, bir tüzel kişinin mülkiyeti altında bulunan, taşınır veya taşınmaz varlıkların bütünü.

2 - (Isim) Büyükbaş hayvan.

3 - (Ticaret) Alınıp satılabilen her türlü ticaret eşyası, emtia.

4 - (Mecaz) Bayağı, aşağılık, kötü kimse.

5 - (Argo) Esrar.

6 - (Argo) Hayatini etini satarak surduren kadin.

Bu gunlerinin, daha iyi gunleri oldugunu dusundugum takimdir...

Bobo'su, Istanbul Buyuksehir Belediyespor macinda kendini tutuyor diye rakibini ittirip dusmesine neden oldugu icin dort mac ceza alirken, sahada arenedan kacmis deli danalar gibi birbirlerinin uzerine saldiran Arda Turan ve Semih Senturk'un de ucer mac aldigini goren taraftara sahip olan takimdir...

Dillerindeki 'Adaletin bu mu dunya' turkusuyle biraz daha bilenen takimdir.

Pascal Nouma'si, attigi gol sonrasi sortunun icine elini soktu diye (Hareketi yaparken herhangi bir yeri hedef aldigini gostermemisti) alti ay ceza alan, ayni hareketin bir benzerini hem de tum Galatasaray tribunlerini hedef alarak yapan Fenerbahce ve Milli Takim'in oyuncusu Volkan Demirel'in 3 mac ceza aldigini gordugunde yuzunde huzunlu bir gulumseme yayilan takimdir...

Kendi futbol takimlarinin ne oldugu, daha dogrusu futbol takimi olmadigi 12 Nisan 2009 Pazar gunu Ali Sami Yen Stasi'nda oynanan Galatasaray - Fenerbahce macinda cok net olarak gorulmusken, ev sahibi takimin taraftarlarinca 'Jimnastik ciler birligi' olarak tanimlanan takimdir...

Bu arada, yazdigimiz onca yaziyi yayimlamayan nedir yonetiminin, boylesi bir yakistirmayi yayinlayarak (Bu kelime ayri mi yazilir be) , ne kadar yansiz olduklarini bizlere gosteren terim olmasiyla da ayrica takdir ve tesekkurlerimizi hak etmistir...

Kanal yetkililerinin aciklamalarindan yola cikarak, ista ettigini soyleyen Rojin'in ulke disina cikisi engellenirse, ya da Ergenekon Davasi'na bir sekilde dahil edilirse hic sasirmayacagim...