Türkiye'nin Hazineleri 6 - Oltu Taşı

Oltu Taşı Türkiye'de Erzurum'un Oltu ilçesinin kuzeydoğu kesiminden çıkarılmakta olan yarı değerli bir taştır.

Oltu taşının diğer bir adı da karakehribardır. Oltu taşı siyah, koyu kahve, sarı, nadiren de gri-yeşilimsi olabilir. Bu taş esasında bir karbon bileşenidir, siyah renklidir ve kolay işlenebilir: dolayısıyla takı ve ziynet eşyası yapımında kullanılır.

Genelde bayan takıları ve tespih üretiminde önemli bir yere sahiptir. Yüzyıllardan beri yörede genellikle tek kişilik ve babadan oğla geçen ev-atölyelerde fazla bir değişikliğe uğramadan işlenmekte ve değerlendirilmektedir.

Erzurum’a özgü bir taş olan Oltu taşı, Oltu ilçesinden güç koşullar altında çıkarılarak Erzurum’da tespih, anahtarlık, gerdanlık, broş, küpe, saç tokası, tarak, ağızlık, yüzük, bilezik, sigaralık ve çeşitli süs eşyaları yapılmaktadır.

Özellikle Oltu taşından yapılmış 33 taneli tespihlerin stres giderici bir özelliği olduğuna da inanılmaktadır.

Oltu taşı siyah tıkız parlak ve kavlı biçiminde kırıkları olan parlatılabilen tıraşlanabilen bir nevi linyit taşıdır. Oltu taşının ocaktan çıkarılması ve işlenmesi oldukça zordur. Çok çabuk kırılma özelliğinden ötürü çıkarılma ve işlenmesinde özel aletler kullanılmaktadır.

Orta Çağlarda tespihlerde kutsal sayılan sandıklarda ve heykel yapımında kullanılan Oltu Taşı XIX. yüzyılda mücevher yapımında da kullanılmıştır. Erzurum Kehribarı olarak da isimlendirilir

Oltu taşını işleyip çeşitli süs ve kullanım eşyası haline getiren zanaatkârlar Erzurum’da Rüstem Paşa Bedesteni olarak da bilinen Taşhan’da bir araya gelmişler ve zanaatlarını burada yapmaya devam etmektedirler. İmalatının bu handa yapılmasının yanı sıra satışı da büyük oranda bu handa yapılmaktadır. 09.08.2017 derleme: recep akıl