Türkiye'nin Hazineleri 4 - Yere Batan Sa ...

Yerebatan Sarnıcı İstanbul’daki en büyük kapalı sarnıçtır. Ayasofya binasının batısındaki küçük binadan girilir. Sütun ormanı görünümündeki mekânın tavanı tuğla örülü, çapraz tonozludur. Zamanında civardaki bir bazilikadan dolayı bu isimle anılmıştır.

Civardaki saraylara su sağlamak için I. Justinyen (527-565) devrinde yapılmıştır. Sarnıç, 143 metre uzunluk ve 65 metre genişliğiyle toplam 9.800 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır.

4 metre kalınlıkta, pişmiş tuğladan yapılan duvarlarla çevrelenmiş ve su yalıtımı amacıyla özel bir harçla sıvanmış olan Yerebatan Sarnıç’ının içinde toplamı 336 adet sıralı sütun vardır.

Zamanında su seviyesi mevsimlere göre değişen sarnıçtan dışarıya, doğu duvarındaki değişik seviyelerdeki borular vasıtasıyla su verilmiştir. Sarnıcın su ihtiyacı, şehrin 19 km. kuzeyindeki Belgrad Ormanları'ndan İmparator Justinyen (Justinianus) tarafından yaptırılan su kemerleriyle karşılanmıştır.

1984'de büyük tamirat sırasında zemin temizliği yapılmış, 1 metreden fazla çamur temizlendiğinde orijinal tuğla taban ve 2 sütun altında Medusa kafalı mermer bloklar ortaya çıkarılmıştır. İnşa edilen yol sayesinde de sarnıç içini dolaşmak mümkün hale gelmiştir.

Sarnıçta zaman zaman konserler ve çeşitli kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. 10.10.2013 derleme recep akıl

__________________/

MEDUSA BAŞLI SÜTUNLAR

Sarnıcın kuzeybatı köşesindeki iki sütunun altında kaide olarak kullanılan iki Medusa başı Roma çağı heykeltıraşlık sanatının örneklerindendir. 4. yüzyıla ait bu başların hangi yapıdan alınarak buraya getirildiği konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Bir rivayete göre sarnıçta bulunan iki Medusa başından birinin kafasının ters konulmasının sebebi ona bakanların taş olmasıdır. Bir başka açıklamaya göre Jüstinyen Arap ordusunun İstanbul'a doğru yola çıktığını duyduğunda hızla bu sarnıcın yapılma emrini vermiştir.

Bu durumda Arap ordusu kenti kuşatmadan önce sarnıcı hızla yapmaya çalışan Bizanslılar için iç dekorasyondan ziyade sarnıcın hızla tamamlanması önem taşıyordu. Bu yüzden, sütun kaidesi olarak kullanılan taşların düz ya da ters veya yatık kullanılmasının estetik değerinden ziyade inşa değeri, yani yapının bir an önce inşa edilmesi, tamamlanması önem taşımaktaydı.

Ama efsaneler ve paganizim ters konulan Medusa başına tabi olarak farklı anlamlar yüklemiştir.

_______________/

GORGO MEDUSA MİTOLOJİK EFSANESİ

Medusa, çok güzel bir genç kızdır. O kadar güzeldir ki tanrıçaların kıskançlığını üzerinde toplamış, tanrıları da peşinde koşturmuştur. Özellikle tanrıça Athena ( Zeus'un en çok sevdiği kızı) onu çok kıskanmaktadır. Denizlerin tanrısı Poseidon ise Medusa'ya hayrandır. bu hayranlık onu o kadar kendinden geçirmiştir ki bir gün Athena'nın tapınağında Medusa'ya zorla sahip olur.

Bu durumu kendisi için aşağılayıcı bulan Athena, Medusa'yı Gorgon yaparak cezalandırır. Medusa çok çirkinleşmiş, saçları yılana dönüşmüştür. O kadar ki yüzüne bakanlar taş kesilmektedir.

Medusa insan olduğu için ölümlüdür. Öte yandan Gorgon yapma cezasını az bulan Athena Perseus'la iş birliği yaparak Medusa'nın başını kestirir. Başı kesildiği anda Medusa'nın Poseidon'dan olma çocukları Pegasus ve Chrysar gövdesinden dışarı fırlarlar. Medusa'dan sıçrayan kan damlaları Libya çöllerine düşer ve birer yılana dönüşürler.

Perseus, Medusa'nın kesik kafasını alır gider. Athena ise Medusa'nın derisini yüzüp Aegis'in markası yapar. İki damla kanını kral Erichthonius'a hediye eder. Bu iki damla kandan biri öldürücü zehirdir, diğeri ise panzehirdir, tüm hastalıklara deva olmaktadır.

GORGONA: Yunan mitolojisinde keskin dişli, saç yerine başlarında canlı yılanlar olan, dişi canavarlardır. Efsaneye göre gözlerine bakanı taşa çevirirler. Üç kız kardeştirler; Medusa, Euryale ve Stheno... Bunların en ünlüsü Medusa'dır.

________________/

Pagan kültürüne ait bu tür efsaneler elbette ki biz Müslümanları ilgilendirmiyor ama bilmenin de zararı yok.