Terkib-i Bend -I- Şiiri - Yorumlar

bir yerde ki yok nağmeni takdir edecek gûş
tazyî-i nefes eyleme tebdil-i makâm et

ziya paşa

(eğer bir yerde söylediklerinin kıymetini bilecek insanlar yoksa boşuna nefes tüketme, mekanını değiştir.)

Günümüz Türkçesi:



1. Ey saki, o şarabı getir ki canın mayasıdır. Ayıplanmış kimselerin aklına rahatlık, huzur verendir.
2. O mey ki olgun kimselerin gönlüne cila olur. (Lakin) acemilerin, pişmemiş kimselerin aklına ziyanlık verir.
3. Bir kadeh ile gönlümü yap; gönlüm meyhaneden hayli zaman uzak kaldığı için virandır.
4. Ey saki, Allah yolunda olanların aşkına içelim! (Çünkü) Allah yolunda olanlar, gizli kalmış sırları bilenlerdir.
5. Ey saki, açgözlü ve hırslı sofuların inadına içelim! Maksadımız Kevser(cennet suyu), emelimiz cennet hurileridir.
6. Aşk ile olgunlaşmış şarap pirlerine aşk olsun! Ki şarabı yüz yıllık, sakisi taze ve gençtir.
7. Meselede şüphen varsa şarap pirlerine sor. (Çünkü) Vaaz verenlerin efsaneleri hep saçma sapan sayıklamalardır!
8. Benim anladığıma göre bu dünya hilekar bir dünyadır. Yüzü güzel görünür ama (içi) kötüdür.
9. Felek, hayal küresinin çemberine benzer. Ki resimlerinin çizilişleri çok hızlıdır.
10. Ey saki bize şarap sun! Tecrübe veren gönül, son bulma endişesi ve çarpıntıların, titremelerin durmasıdır. (Yani gönül ölümün ve son bulmanın tecrübesini verir).
Vasıta Beyti: Aklın ve bilincin varsa şarap iç ve güzel sev. Dünya var mıymış yok muymuş umurunda olmasın!..

Netten alıntı

Zorlanmıyorlardır eminim Habip bey. Zira onlar bizim gibi kabuğundan çıkıp da kabuğunu beğenmeyen yılan rollerine soyunmadılar. Yani kaç bin yıllık köklerini ve kültürlerini ve de 650 sene kullandıkları yazılarını bir çırpıda terke zorlanıp sudan çıkmış balığa döndürülmediler. Gerçi bize bu oyunları da oynatan o batılılar ya! Biz şu anda-60 lı yaşlarda olmamıza rağmen- liseye giden torunumuzun dilinden torun da bizim dilimizden anlamıyorsa bu işte bir gariplik ya da hinlik var demektir! Biz bu oyunları bizlere kimler ne için oynadılar diye kafa yormak yerine hala şiir yorumlarında bile birbirimize hakaret etmekle vakit geçiriyorsak vay bizim halimize!

Bir fransız, ingiliz ya da alman 200 yıl önce yazılmış bir eseri anlamakta bizim gibi zorlanıyorlarmıdır.

Öncelikle Sn. Osman Akçay' a çevirisiyle şiiri daha anlaşılır kıldığı için ve Sn. Hikmet Çiftçi' ye kendi deyimiyle ufacık ancak bana göre hayli doyurucu olan içeriksel ve Sn. Xalide Efendiyeva' ya da şekilsel açıklamaları için çok teşekkür ederim.

Bu tip yorumları okuduğumda şiir anlamında doğru adreste olduğuma dair inancım pekişiyor.

Sizlerden çok faydalı bilgiler ediniyorum. İyi ki varsınız.

Öte yandan edebiyatımızda önemli bir yeri olan Ziya Paşa' nın dizeleri, günümüz dünyasında da anlamsal geçerliliğini halen korumaktadır.

Seçici Kurulumuza da bu güzel seçim için ayrıca teşekkür ederim. Günün şiirinde bu tip eserlere daha fazla yer verilmesi gerektiğini düşünenlerdenim.

Saygılarımla.

Güzel yazmış
beğendim

Aruz vezni
Hezec behri
Tefilesi (kalıbı): mefUlü mefAİlü mefAİlü feUlün

Aruz ritmi, yüreği olan vezindir. O devrin şairleri aruzu arap dilinde yazmışlar. Çünkü dil vezne daha uygun.

İzafet terkibi diye bir terim var. Bir ismin kendisinden sonra gelen bir isimle, özellik ve destek kazanmasıdır.
Doğru yazılışı "mâyei-candır" şeklinde.

Beşinci beyitte "softa harisin" izafet terkibinde imla hatası var, vezin ölçü bozulmuş, "softai-harisin" olacak.

Hikmet Çiftçi Şair'im

Gerçekten çok aydınlatıcı bilgiler verdiniz.

Hassaten teşekkür ederim.

ÖNCELİKLE OSMAN BEYE, ŞİİRİ GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE GÜZEL ÇEVİRDİKLERİ İÇİN TEŞEKKÜRLER.
…
NAZIM TÜRÜ VE KELİMELERLE İLGİLİ KISA BİLGİ:
Terkib-i bend’lerde konu sınırlaması yoktur. Her konuda yazılabilir.
Edebiyatımızda çokça kullanılan bir nazım türüdür.
Aşağıdaki konuları işlenir.
Mersiye: Ölüm üzerine yazılan şiirler, ağıt.
Naat: Peygamberimizi överek anlatan şiirler
Medhiye: Devlet büyüklerini veya herhangi birini öven şiirler.
Hicviye: Devlet büyüklerini veya herhangi birini yeren şiirler.
Bunlardan başka;
Sosyal konuların, dinî, tasavvufî ve felsefî konuların da işlendiği nazım türüdür.
*
Dinî ve tasavvufî konularda yazılan şiirlerde (bu şiirde de olduğu üzere) kullanılan ve görünüşte dünyevî olan kelimelere yüklene anlamlar şöyledir.
Mey: İlahî aşk, bade içme
Meyhane: Tekke, tarikat
Kadeh: Cam, kâse, bade
Şarap: Bade içme, aşka düşme, aşka tutulma arzusu
Mest - sarhoş olma: İlahi aşk ile kendinden geçme
Saki: Aşka düşüren, vesile olanı, yol gösteren
*
8. BEYİT: Dünyanın faniliğini, insanların kötü yüzünü, çıkarcılığın geçerli olduğunu vurgulamakta. Her yüze gülene, her dost görünene aldanmamak gerektiğini ve hatta dünyanın görünen güzelliklerinin boş ve geçici olduğunu vurgulamakta.
.
Mutasavvıflar başkalarının üzerinden konuşmazlar. Başkalarını yermek yerine kendileri üzerinden eleştirirler. Bu hoşgörülü olmanın temelidir.
Vasıta beyitinde de bu özellik var.
Kendine sesleniyormuş gibi söylüyor.
Dünyanın varlığı veya yokluğu kimin umurda?
İnsan, öyle sevmeli ki, dünya güzellikleri hiç olmalı, gözüne görünmemeli. Akıllı ve şuurlu olmak bunu gerektirir.
Bu beyitte görünen gerçek anlam dünyevilik, anlatılmak istenen ise ilahî aşktır.
*
Şiirin doğru anlaşılması için ufacık bir katkım olursa mutlu olurum.

Hikmet Çiftçi
06 Nisan 2020

Cihat Şahin;

Sen Türkçe'ye çevir hele... Seçici kurul da alır ve şiirin altına ekler belki...