Tercih Listesi Nedir ve Nasıl Yapılır?

Tercih listesi, üniversiteye girmek isteyen adayların ilgi duydukları ve sıralamalarına uygun olan bölümleri sıraladıkları hayati bir listedir. Bu sistemin temel özellikleri şunlardır:
Tercih Hakkı ve Esneklik
- En fazla 24 tercih yapma hakkınız bulunmaktadır
- Tercih listesinin tamamını doldurma zorunluluğunuz yoktur
- Sadece 1 tercih bile yapabilirsiniz, ancak bu durumda sadece o tercihinize yerleşebilirsiniz
- Eğer tek tercihinizde başarılı olamazsanız, üniversiteye giremezsiniz
Yerleştirme Sistemi
Yerleştirme işlemi tamamen sıralama üstünlüğü esasına dayanır. Ancak süreç şöyle işler:
- İlk tercih döneminde henüz yeni yılın puanları belli olmadığından, önceki yılın başarı sıralamalarına dayalı kılavuz kullanılır
- Yerleştirme, tercih sırasına değil, adayın sıralamasına göre yapılır
- Örnek: Ahmet bir programı 1. tercih olarak seçse bile, Mehmet'in puanı daha yüksekse ve o programı 17. tercih olarak seçmişse bile program Mehmet'e verilir
Tercih Stratejisi Geliştirme
Öncelikleri Belirleme
Tercih listesi oluştururken şu faktörleri değerlendirmelisiniz:
- Hangi bölümleri daha çok istediğiniz
- Hangi bölümlere gerçekçi şansınız olduğu
- Hangi bölümlerin size daha uygun olduğu
Sıralama Mantığı
- En çok istediğiniz bölümü ilk sıraya yazın
- Tercih listesinde yukarıdan aşağıya doğru azalan bir istek sıralaması oluşturun
- İlk tercihinize yerleşebilirseniz, diğer tercihlerinize bakılmaz
- İlk tercihinize yerleşemezseniz, ikinci tercihinize bakılır ve bu böyle devam eder
24 Tercih Hakkının Stratejik Kullanımı
Neden 24 Tercih Yapmalısınız?
- Daha fazla seçenek sunar ve yerleşme şansınızı artırır
- Farklı alternatifler arasından seçim yapma imkanı verir
- Risk dağıtımı sağlar
Tercih Listesi Oluşturma Stratejisi
- Hem istediğiniz hem de başarı sıranıza uygun bölümleri seçin
- Tercih aralığınızı belirlerken esnek olun
- Mutlaka yerleşebileceğiniz "güvenli" tercihleri listenin sonuna ekleyin
Puanı Belli Olmayan Bölümler için Strateji
Yeni açılan veya kontenjanı dolmayan bölümleri değerlendirirken şu kriterleri kullanın:
Tercih Edilme Sıklığı Analizi
- Sosyal medya ve çevrenizdeki gözlemlerinizi değerlendirin
- Çok fazla tercih edilirse puanı yüksek, az tercih edilirse düşük olabilir
- Diğer tercihlerinizle karşılaştırarak sıralama yapın
Üniversite Kalitesi Değerlendirmesi
- Akademik başarı düzeyi
- Öğrenci memnuniyeti
- Fiziki imkanlar
- Sosyal aktivite olanakları
- Mezun istihdam oranları
Benzer Bölüm Analizi
- Aynı veya benzer bölümlerin geçmiş 5-6 yıllık verilerini inceleyin
- Bu verileri kendi tercih listenizle karşılaştırın
- Bölümün potansiyel sıralamasını tahmin etmeye çalışın
Coğrafi Konum Faktörü
- Yakın çevredeki benzer bölümlerin durumunu kontrol edin
- Eğer o bölgede benzeri yoksa, puanın daha yüksek olabileceğini düşünün
Farklı Puan Türlerinden Tercih Stratejisi
Planlama Aşaması
1. İstediğiniz bölüm ve üniversiteleri belirleyin
2. Bu tercihleri öncelik sırasına göre listeleyin
3. Bölümlerin hangi puan türlerine göre öğrenci aldığını araştırın
4. Puan türlerini dikkate alarak tercih listenizi optimize edin
Puan Türü Uyumluluğu
- TYT, AYT, YDT gibi farklı puan türlerinizi değerlendirin
- En yüksek puanınız olan türdeki bölümleri öne çıkarın
- Farklı puan türlerinden dengeli bir dağılım oluşturun
Başarı Sırası ve Tercih Aralığı Belirleme
Popüler Bölümler için Strateji
- Başarı sıralarında daha az değişim gösterirler
- Kendi sıranızla aralarında maksimum 1.000-2.000 kişilik fark olmasına dikkat edin
- Daha öngörülebilir sonuçlar verirler
Popüler Olmayan Bölümler için Strateji
- Başarı sıralarında daha çok değişim olabilir
- 5.000 kişilik fark bile kabul edilebilir
- Daha riskli ama fırsat sunan tercihler olabilir
Tercih Aralığı Belirleme
Başarı sıranızı referans alarak:
- Başarı sıranızın biraz üstünden başlayın
- Biraz altına kadar inen bir aralık belirleyin
- Örnek: Sıranız 30.000 ise, 25.000-35.000 veya 20.000-45.000 arası gibi
Büyük Başarı Sırası Farklılıklarından Kaçının
Sorunlu Tercih Örneği
- İlk tercih: 20.000 sıralama
- İkinci tercih: 50.000 sıralama
- Bu tür büyük farklar mantıklı değildir
Doğru Yaklaşım
- Tercih listenizi kendi sıralamanıza yakın bölümlerden oluşturun
- Kademelenmiş bir sıralama oluşturun
- Hayal kırıklığı yaşamamak için gerçekçi olun
Tercih Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kayıt Yaptırmayacağınız Tercihleri Yazmayın
- Kazanmanız halinde kayıt yaptırmayacağınız programları tercih etmeyin
- Bu hem sizin hem de başka adayların hakkına girer
- Sadece gerçekten gitmek istediğiniz bölümleri yazın
Çok Faktörlü Değerlendirme
Sadece başarı sırası değil, aşağıdaki faktörleri de göz önünde bulundurun:
- İlgi duyduğunuz meslek alanı
- Üniversitenin kalitesi
- Burs imkanları
- Coğrafi konum
- Şehrin yaşam koşulları
- Sosyal imkanlar
Profesyonel Danışmanlık Alma
Doğru Danışman Seçimi
- En az 5-6 yıllık verilere dayalı analiz yapan danışmanları tercih edin
- Nicel veri analizi yapabilen uzmanlarla çalışın
- Danışmanı test edin: Bölümlerin 5-6 yıllık verilerini verin, tahmini sıralamaları bulsunlar
Ücretsiz Danışmanlık İmkanları
Kısmen Faydalı:
- Okul rehberlik servisleri: Genel itibariyle taklitçidirler sadece geçen yıla bakarlar nicel veri analizi bilmezler.
- Üniversite tanıtım günleri: Danışmanlık adı altında üniversitenin reklamını yaparlar.
- Belediyelerin, derneklerin ve Rehberlik Araştırma Merkezlerinin tercih danışmanları: Okul rehberlik servisleri gibidirler.
- Özel Okulların Rehberlik Servisleri: Okul rehberlik servisleri gibidirler.
Orta Düzeyde Faydalı:
- Bilimsel platformlardaki danışmanlar.
Faydalı:
- Deneyimli eğitim analistleri
Ücretli Danışmanlıktan Uzak Durun
- Parayla tercih danışmanlığı yapan kişilerden uzak durun
- %99 ihtimalle yerleşirsiniz diyenlerden ve işi şansa değil uzmanına bırakın deyip psikolojik baskı yapanlardan uzak durun bunlar birkaç yıllık verilere dahi bakmazlar sadece bir önceki yıla bakıp düşük kapatan bölümleri yazıp bunlardan kazanmanın kolay olduğunu zanneden kişilerdir.
- Ücretsiz ve kaliteli danışmanlık hizmetleri mevcuttur
- Deneyimli uzmanlardan ücretsiz destek alabilirsiniz
Özel Kontenjanlar ve Fırsatlar
34 Yaş Üstü Kadın Kontenjanı
- Bu kontenjan hakkına sahip adaylar için özel stratejiler geliştirilebilir
- Açıköğretim fakültesi hedefleyenler için farklı yaklaşımlar
- Memur olup yükselme amaçlı üniversite okumak isteyenler için özel değerlendirmeler
Başarı Hikayeleri
2023 ve 2024 yıllarında 34 yaş üstü kadın kontenjanından yararlanan pek çok aday, düşük puanlarla bile üniversiteye yerleşmeyi başarmıştır. Bu durum doğru strateji ve rehberlikle her puandan yerleşme imkanı olduğunu göstermektedir.
Üniversite tercih süreci, hayatınızın en önemli kararlarından birini verdiğiniz bir dönemdir. Bu süreçte:
1. Gerçekçi olun - Sıralamanıza ve ilgi alanlarınıza uygun tercihler yapın
2. Stratejik düşünün - 24 tercih hakkınızın tamamını akıllıca kullanın
3. Araştırma yapın - Bölümler ve üniversiteler hakkında detaylı bilgi edinin
4. Destek alın - Deneyimli ve güvenilir en az 5-6 yıllık verilere bakarak nicel veri analizi yapıp bölümlerin kapatacağı tahmini sıralamaları bulan ücretsiz danışmanlardan yardım isteyin
5. Sabırlı olun - Tercih süreci stresli olabilir, ancak doğru yaklaşımla başarılı olursunuz
Unutmayın ki, doğru tercih stratejisi ile sıralamanızın en iyi şekilde değerlendirilmesi mümkündür. Her puan türünden üniversiteye yerleşme imkanı bulunmaktadır. Önemli olan, doğru stratejileri uygulamak ve deneyimli kişilerden destek almaktır.
Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) ve Etkisi
Ortaöğretim Başarı Puanı, üniversite yerleştirmelerinde önemli bir rol oynayan faktörlerden biridir. OBP'niz, lise diploma notunuzun 5 ile çarpılması sonucu elde edilir. Örneğin, diploma notunuz 80 ise OBP'niz 400 puan olacaktır.
OBP Çarpım Katsayısı ve Hesaplama
2025 yılı için ÖSYM tarafından belirlenen OBP çarpım katsayısı 0,12'dir. Bu, OBP'nizin ham puanınıza %12 oranında katkı sağlayacağı anlamına gelir. Ancak bu oran, geçmiş yerleştirme durumunuza göre değişiklik gösterebilir. Eğer geçen yıl merkezi sistemle bir yükseköğretim programına yerleştirildiyseniz veya ön kayıtla kaydolduysanız, bu yıl OBP çarpım katsayınız yarıya düşürülecektir. Bu durumda katsayı 0,06 olacak ve OBP'niz ham puanınıza yalnızca %6 oranında katkı sağlayacaktır.
Pratik Örnek:
- Diploma notu: 80 (OBP = 400)
- İlk kez sınava giriyorsanız: 400 × 0,12 = 48 puan katkı
- Daha önce yerleştirildiyseniz: 400 × 0,06 = 24 puan katkı
Bu düzenleme, yerleştirme puanınızı doğrudan etkileyeceği için dikkatle hesaplanmalıdır.
Okul Birinciliği Kontenjanı
Okul birinciliği kontenjanı, liseyi en yüksek puanla bitiren öğrenciler için ayrılan özel bir yerleştirme hakkıdır. Bu kontenjan sayesinde okul birincileri, hedefledikleri bölümlere daha düşük puanlarla yerleşebilme avantajına sahip olurlar.
Bu avantajdan yararlanmanın bazı kritik şartları vardır:
Zaman Sınırı: Okul birinciliği kontenjanı sadece mezun olduğunuz yıl geçerlidir. Eğer o yıl herhangi bir programa yerleşemezseniz, takip eden yıllarda bu haktan faydalanamaz, normal kontenjan kurallarına tabi olursunuz.
Tercih Dönemi Kısıtı: İlk tercih döneminde yerleşmeniz gerekmektedir. Ek tercih döneminde okul birinciliği kontenjanından yararlanma hakkınız bulunmamaktadır. Bu kurallar, okul birincisi öğrencilerin tercih stratejilerini dikkatli bir şekilde planlamalarını gerektirmektedir.
Özel Yetenek Sınavları
Sanat, spor, müzik, dans ve dil gibi alanlarda eğitim veren programlar için özel yetenek sınavları düzenlenmektedir. Bu sınavlar, akademik başarının yanı sıra belirli yetenekleri de değerlendiren alternatif bir giriş yolu sunmaktadır.
Özel Yetenek Sınavına Katılım Süreci
Özel yetenek sınavlarına katılabilmek için öncelikle TYT (Temel Yeterlilik Testi) sınavına girmeniz zorunludur. TYT, tüm adayların ortak olarak katıldığı temel bir değerlendirme sınavıdır ve Türkçe, Matematik, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler alanlarından sorular içerir. TYT sınavından sonra, özel yetenek sınavı gerektiren programların tam listesini YKS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları kılavuzundaki Tablo-5'ten inceleyebilirsiniz. Her yükseköğretim kurumunun kendi başvuru süreçleri, koşulları ve değerlendirme kriterleri bulunmaktadır. Önemli bir avantaj olarak, merkezi sistemle bir programa yerleşen adaylar aynı yıl özel yetenek sınavlarına da katılabilirler. Örneğin, mühendislik bölümüne yerleşmiş bir aday, güzel sanatlar fakültesinin özel yetenek sınavına girebilir ve kazandığı takdirde tercihini değiştirebilir. Ancak bu durumda merkezi sistemle yerleştiği bölümde kayıtlı olmaması gerekmektedir.
Ek Yerleştirme: Son Şans Değerlendirmesi
Ek yerleştirme, merkezi yerleştirme sonucunda boş kalan kontenjanları doldurmak amacıyla yapılan ikinci bir yerleştirme işlemidir. Bu sistemin kuralları oldukça nettir. Ek yerleştirmeye yalnızca merkezi yerleştirmede hiçbir programa yerleşemeyen adaylar katılabilir. Merkezi sistemle herhangi bir programa yerleşen adayların ek yerleştirme hakkı bulunmamaktadır. Bu konuda dolaşan "merkezi yerleştirmede programa yerleşen adayların da ek yerleştirmeye başvurabileceği" şeklindeki haberler tamamen asılsızdır. Ek yerleştirmede adaylar, sadece kendi puanlarına uygun olan programları tercih edebilirler. Yani, kendi puanlarından daha yüksek puanlı programları seçme şansları yoktur. Ancak kendi puanlarından düşük veya eşit puanlı programları tercih edebilirler. 2025 YKS sistemi, adaylara çeşitli fırsatlar sunarken aynı zamanda dikkatli planlama gerektirmektedir. OBP etkilerini doğru hesaplamak, okul birinciliği kontenjanının şartlarını anlamak, özel yetenek sınavlarını değerlendirmek ve ek yerleştirme kurallarını bilmek, başarılı bir üniversite yerleştirmesi için kritik faktörlerdir. Her adayın kendi durumuna uygun stratejiler geliştirmesi ve güvenilir kaynaklardan bilgi alması, hedeflerine ulaşma şansını artıracaktır. ÖSYM'nin resmi duyurularını takip etmek ve değişiklikleri yakından izlemek, süreç boyunca en güncel bilgilere sahip olmanızı sağlayacaktır. İnternette dolaşan haberlereyse tercih sürecinde hiç itibar etmeyin resmi kurumlardan araştırma yapın.