Taşın şiirleştiği şehir: Mardin Şiiri - ...

Bugüne kadar Mardin’e giden kimi dinlediysem, kimden birşeyler okuduysam aynı şeyleri duymuşumdur; “aklım orada kaldı”... Tıpkı benim gibi. Attığınız her adımda tarihin kokusunu duyduğunuz bu kentte aklınızı unutmamak olası mı zaten?

Mardin’in evrensel bir kent olması yolundaki girişimlere geçen sayımızda değinmiştim. Bunun elbette ki haklı nedenleri var. En önemli neden hiç kuşkusuz beş bin yıllık tarihi geride bırakması ve o günden bugüne bir çok mirası halen diri bir şekilde yaşatıyor olması. Bu miras, mimari yapıların yanı sıra kültürel olarak da halen varlığını hissettiren olgular. Mardin’in dinlere, kültürlere beşiklik etmeyi sürdürüyor olması bunun en açık delili. Bu uygarlıklar beşiği kentin tarihte çok önemli bir kavşak noktası olduğu, tarihçilerin kent hakkında yazdıklarından anlaşılıyor. Fransız tarihçilerden Araplar’a, Evliya Çelebi’den Plinus’a kadar birçok tarih yazarı yalnızca Mardin isminin kaynağı hakkında bile bir yığın rivayet aktarıyorlar.

Mardin’in adıyla ilgili o kadar çok rivayet var ki. Geçen sayımızda birçoğunu aktardığım bu rivayetlere şunları da eklemek mümkün: Ortaçağ’ın ünlü tarihçisi Prokopios, “Kalekent” anlamına gelen “Margdis” olarak kenti anıyor. Bizanslı yazarlar ise kentin ismine “Mardes” diyorlar. Plinus da kentin adının Nusaybin civarında yaşayan Mardani adlı Arap kabilesinden geldiğini söylüyor. Varolan diğer kaynaklarda Ermeniler’in Mardi, Persler’in Marde, Araplar’ın Maridin olarak andığı yazılıyor. Bugün halen Süryaniler’in doğruluğunu kabul ettikleri bir başka kaynakta ise kentin adının, Süryani dilinde “Kaleler Kenti” anlamına gelen Marde olduğu anlatılıyor.

Mardin’in tarihi hakkında geçen yazıda genel bir bilgi aktarmıştım. Bu kez bölgenin coğrafyasına, sosyolojisine, mimari özelliklerine ve bugünkü durumuna değinmek istiyorum.