Makale-8 Şiiri - İlhan Keskinöz

+şiirde duygu, bilgi ve umut emek ile yoğrulur; imgeler böyle canlanır; “ilham” dediğinse, iyi niyetli bir tanımla şiir için gerekenleri bir araya getirme isteğinin coşkun bir şekilde belirmesidir.

“şiir yazmak için ilham gerekir” düşünenlere şunu söylemek lazım: kişinin bilgisi ve izlenimleri onda birikimler yaratır ve bu birikimler de duygularımızı tetikler; bu birikimler bilinç altında kayıt edilmiştir; bunlar ara sıra yattıkları ölüm uykusundan kalkar ve bizim duygularımızı tetiklerler.

bazen bir manzara, bazen olay, bazen bir bakış bizi etkiler; bizde bıraktığı ize gösterdiğimiz tepki ya da verdiğimiz cevap bir anlamda ilhamın kendisidir –bir duygulanımı “ilham” diye isimlendirebilmemizin en belirgin yönü belki de paylaşma isteğidir.

ancak ilham şiiri var etmez. içimizden gelen ilhamı yazıya, resme, müziğe, heykele içimizden geldiği gibi dökebiliriz. ortaya çıkan eserin sanat değeri taşıyıp taşımaması durumu ise ilhamın değil şairin o ürüne kattığı estetik ile ilişkilidir.

estetik ise gözlem, araştırma, merak, okuma, deneme-yanılma, bilgi yoluyla gelişen bir şeydir; emekle gelişen bir şeydir.

koyunun üzerindeki yün bizim işimize değil olsa olsa koyunun kendisine yararlıdır. ancak onun kırkılması, iplik haline getirilmesi, boyanması, dokunması aşamasıyla kumaş meydana gelir; böylece şimdi oturup kendi elbisemizi dikebiliriz. işte, “estetik” dediğimde anlatmak istediğim şey böyle bir emek ve birikimdir.

bir konuyu şiirden farklı bir yolla da anlatabilirsiniz. ama şiir ile anlatmak isterseniz “neyi, nasıl anlatacağınızı” ilham size öğretemez; hangi tarz şiir ile anlatacağınızı siz bilirsiniz, hangi kelimeleri seçeceğinizi siz bilirsiniz, kelimeler ve dizeler arasındaki uyumu yakalamak için siz emek verirsiniz bilginizle.

eğer “ilham” şiir var edebilseydi aşk da bir ilham olduğuna göre dünyadaki aşkların sayısı kadar şairler olurdu. benzer şekilde ölüm karşısındaki duygulanımımız da bir ilhamdır –çünkü yoğun duygudur. bu durumda her cenaze karşısında şiir yazabilmeliydik; hatta ölümüne sevindiğimiz biri vardı ise, onun cenazesine baktığımız anda en coşkulu bir sevinç şiirini, en tutkulu bir şükran ilahisi gibi şiir yazabilirdik.