Melek Kavramı ve Bakara Suresi 102. Ayet ...

İslam düşüncesinde melekler, Allah’a itaat eden, varlıklardır ve onların temel işlevi, Allah’ın emirlerini yerine getirmektir. Bununla birlikte, bazı ayetlerde melek kelimesi farklı bir şekilde kullanılmış, geleneksel anlamından sapmalar gözlemlenmiştir. Bu durum, özellikle Bakara Suresi 102. ayetindeki Harut ve Marut figürlerinde karşımıza çıkmaktadır. Ayet klasik melek anlayışından farklı bir durumu ortaya koymakta ve Arapçadaki dilsel kökenleri dikkate alarak daha derin bir anlam çözümlemesi yapılmasını gerektirmektedir. Arapçadaki "مَلَك" (melek) kelimesi, "م-ل-ك" (m-l-k) kökünden türetilmiştir. Bu kök, başlıca "egemenlik", "yönetmek" veya "sahip olmak" gibi anlamları taşır. Bu kelimenin kökeni incelendiğinde, yönetim, gücün elde edilmesi ve sahip olma gibi temaların ön plana çıktığı görülür. Arapçadaki bu dilsel köken, "m-l-k" kökünden türetilen diğer kelimelerle paralel olarak, "hükmetmek", "idare etmek" ve "gücü elinde bulundurmak" gibi anlamları da içerir. Bakara Suresi 102. ayette geçen Harut ve Marut figürleri, geleneksel olarak melekler olarak yorumlanmış ve meallerin büyük kısmına da bu şekilde aktarılmış olsa da, burada farklı bir anlamda kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Ayet, Süleyman’ın mülküne karşı çıkan sapkınların, Babil'deki iki figür olan Harut ve Marut’tan sihir öğrenerek küfre girmelerini anlatır. Bu figürlerin "fitne" ve "zarar" unsuru ile ilişkilendirilmesi, onları yalnızca melek olarak kabul etmenin ötesine geçilmesi gerektiğini gösterir. Ayetteki "fitne" (sapkınlık, bozgun çıkarma) ve "zarar" kelimeleri, Harut ve Marut’un öğrettikleri şeylerin, insanlara kötü sonuçlar doğurabileceğine işaret eder. Ayrıca, Harut ve Marut’un insanların eşiyle arasını ayırmak için kullanılan bilgilerle ilişkilendirilmesi, onların melek değil, "yönetici" veya "gücü elinde tutan" figürler olarak anılabilecek bir pozisyonda olduklarını gösterir. Dolayısıyla, "melek" teriminin burada, yönetici ve gücü elinde bulunduran bir anlamda kullanıldığı söylenebilir. Ayetin dikkat çeken bir diğer yönü, Harut ve Marut’un Babil’de bulunuyor olmalarıdır. Eğer bu iki figür gerçekten melek olsaydı, onların sadece Babil’le sınırlı kalması beklenmezdi. Melekler, Allah’a itaat eden ve tüm dünyada görevli varlıklardır. Ancak Harut ve Marut’un yalnızca Babil’de varlık gösteriyor olmaları, bu figürlerin meleklerden farklı bir anlamda kullanıldığını düşündürmektedir. Bu durum, Arapçadaki "m-l-k" kökünün yönetim ve egemenlik temalarına daha yakın bir anlam taşıdığına işaret eder. Bakara Suresi 102. ayetteki Harut ve Marut’un melek olarak kabul edilmesi, hem dilsel hem de kavramsal olarak sorgulanabilir. Ayette geçen "malak" kelimesi, geleneksel melek anlayışından farklı olarak, "yönetici" ve "gücü elinde bulunduran" bir anlamda kullanılıyor. Ayrıca, ayetteki "fitne" ve "zarar" unsurları, Harut ve Marut’un öğrettikleri şeylerin tehlikeli olduğunu ve bu öğretilerin insanları kötü yola sevk edebileceğini gösterir. Bu bağlamda, Harut ve Marut’un meleklerden ziyade, yönetici veya gücü elinde bulunduran figürler olarak anlaşılması daha uygundur. Sonuç olarak, Bakara Suresi 102. ayetindeki Harut ve Marut, melek kavramının ötesinde, gücü elinde bulunduran, insanları saptıran ve zararlı bilgileri öğreten figürler olarak anlaşılmalıdır. "Ve Süleyman'ın mülkü hakkında sapkınların okuduklarına uydular. Süleyman küfre girmedi. Fakat sapkınlar insanlara sihri ve Babil'deki iki yöneticiye Harut ve Marut'a gönderileni öğreterek küfre girdiler. Şüphesiz onlar biz fitneyiz küfre girmeyin demedikçe kimseye onu öğretmezlerdi. Fakat bunlardan eşi ve karısının arasını ayıran şeyi öğreniyorlardı. Ama Allah'ın izni hariç kimseye zarar veremezdiler. Yararlı olanı değil zararlı olanı öğreniyorlardı. Kesinlikle onu satın alan kimsenin ahirette bir nasibi olmadığını biliyorlardı. Ve kendilerini onunla sattıkları şey ne kötüdür. Keşke bilselerdi."(Bakara suresi 102. ayet)