Haydar Çelebi Şiirleri - Şair Haydar Çelebi

yitik zamanda yolculuk benimkisi
zamanin yitik ruhunda
tuhaf bir yolculuk hani

özledigimden gecmisi ve gelecegi
hemde yasamaya calisirken

en imkansızıdır yazmamak
tüm imkansızlıklarda
yeniden varolmak için...
geçmişe teslim olmadan
geleceğin geleneğini yaratmak...
yani geleneğin gerçeğini yakalamak

kenger dikeni pembesini düşünmüştüm
sürmeyi duvarlarına iki yürek mekanına
bir derya kıyısında

ben orada bekleyeceğim
tüm gelmemelerinde

şairin poetik ve lirik anlatımla ortaya koyduğu eser, bir felsefecinin paradigmalarından daha derin, daha etkin ve daha etkilidir. şair'de nesnel gerçekliğin ussallaşması süreci, yaşanmış 'realite' nin (gerçeğin) tinsel etkileniminin, poetik tarzda bir düşünüş ile yorumlanışı (interpretation) sürecidir. poetik düşünüş tarz ve seviyesi, şiirde lirik-epik ve dramatik biçemlerde kendini dışa vurarak, bize özne olarak şairin duygu ve düşüncelerinin özgün yapısının muhtevasını aktarır. kullandığı dil ve dilin yapısı, günlük konuşma dilinin tamamen dışında, yeni bir dildir. o, 'yazın' da kendini ve kendi dilini yeniden yaratır, ve her seferinde varolanı aşarak, somuttan soyuta, 'gerçekten' (realiteden) 'gerçeküstüne' yaklaşır. bu bir nevi, 'kendi ömründe ölmüş olmanın, ölümden sonra hayatta kalma mücadelesidir'. dili oluşturan söz'cükler, şairin iç konuşmalarında 'poetik düşünüş'le şiirleşirken, aynı zamanda onun, duygu ve düşüncelerinin bir 'söz'leşmesini içerir. bu bazen duygu ve düşüncenin bir çelişebilirlik 'söz'leşmesi olarakta baş gösterebilir. bu 'çelişebilirlik 'söz'leşmesi' dahi kesin bir şiirsel uyumluluk içindedir. ard arda dizilmiş güzel sözcükler yığınından oluşan, kuru bir 'yazın retoriği' değildir şiir. nesnenin imgesel anlatımla estetik bir ussallaşmasıdır. yani, doğal güzellikle, sanatsal güzellik arasında sürekli bir kurgusal bağlantı kurulmaya çalışılsa da, bu mümkün değildir. çünkü doğada varolan, sanata ve düşünceye, anlaşılabilirliği oranında, ancak esin kaynağı olabilir. bu esinlenmenin koşulladığı yapısal deviniminin sanatsal işlenişi, nesnenin aşkınlaşmış sanatsal güzelliği olarak, soyut bir yeniden yaratıdır.genel bir ifadeyle şiir, şairin koşulsuz edimsel ereğinin çağrıya dönüşümüdür. nesnel gerçeğin uzamsal ve zamansal susmuşluk sürecinde, kendi iç dünyasında yaşadığı fırtınalı 'söz' düellosunun, kendisinde bir iç 'söz'leşmeyle sonuçlanıp, dışa çağrı olarak sesli ifade edilişidir. yani 'kamu ışığının kararttığı şeyler' (heidegger) olarak, 'kalabalıkların, hayatın 'hayhuyu' içinde göremediklerini' (w.benjamin) görmeye ve göstermeye çalışmaktır.
bu, 19. yy. sonları ve 20. yy. başlarında flanör'ce (flaneur) ifşaa edilirken, ekonomik yaşama hiçbir katkıda bulunmadan, gezgin düşünür'lüğün, yürüyerek düşünme gizemliliği'nin, kendiliğinden koşullanmış tarzıydı. bugün yaşanan koşullar ise farklılaşmıştır. değerler sistemi ve değer yargılar alabildiğince değişmiş, üretim ilişkilerinin gelişimi paralelinde, toplumsal ilişkinin şekillendirdiği insan tipi olarak 'birey' yaşamda yerini farklı bir biçimde almaktadır. yeni kültürlenme süreci bir bütün olarak yaşamın her alanını fethderken, sanat ve edebiyat'ta bundan nasibini almış ve istisnaları saymazsak, sanatsal 'eser' kavramı yerini, metalaşmış, sipariş üzeri üretilen piyasa'ürün'nüne bırakmıştır. bir simyacı, bir paleograf gibi çalışmayı gerektiren sanat 'eleştirmenliği' de, yerini 'al gülüm ver gülüm'lü basit zenaat 'yorumcu'luğuna bırakmıştır. mesele bir şiir'in yanmış küllerinin eşelenip, tozunun havaya savrulması değil, sönmüş ateşin artık küllerinde yanan ateşin altın yaldızlarını görebilmek ve ateşin sıcaklığını teninde hissedebilmektir.genel anlamda bir sanat eserinin ölümsüzlüğü, eserin geçmiş zamanları aşabilmiş olmasındandır. gelecek zamanları aşabilecek sanat eserlerinin yaratımı, sanatın ölümsüzlük iksiri olacaktır. yaşadığımız dönem, sanatsal yaratı açısından, gelecek için çok fazla bir şey vaad etmese de, tarih, günümüzden daha kötü koşulların yaşanmış örnekleriyle doludur. tarihin ve tarih öncesinin (pre historia) tüm inişli ve çıkışlı dönemlerine rağmen, yasaklamalara, durgunluk dönemlerine, savaş ve kıyımlara rağmen, kültür, sanat ve edebiyat, devingenlik dinamizminden hiç bir şey kaybetmemiştir. sadece belli dönemler susturlmuştur. tarihsel ve toplumsal olarak, iyiye - güzele doğru, değişimin ve dönüşümün en etkin ve itkin gücü olmuştur, ve olmaya devam etmektedir. bu özgün gücünü koruyup, tarihsel misyonunu yerine getirmesi, yaşadığı çağın 'yazın'ının özerkliğinin bilincinde hareket etmesine bağlıdır. şair, ya da sanatçı, kendisini ve edimini bir araç olarak değil, koşulsuz bir erek olarak görmek zorundadır. icazetsiz ve özerk koşullarda sanatsal yaratının mümkün olabileceği gerçeği, sanatsal edimin olmazsa olmaz koşuludur.
Haydar Çelebi

Sarı Dünyam Tütün Benim // Şiraz'ın Güncesi

İkinci milenyum'un dokuzuna iki kala
bir avuç toprağa muhtaç tütün emekçilerinin çırpınışlarını hatırladım birden
Dimitır Dimov’un 'tütün' romanının ve 80 öncesi bir Anadolu marşının dizelerini
Hani o anlatılanlar

üç yılı geçmişti televizyon seyretmeyi hayatımdan çıkaralı. ve bir gün kızımı ziyaret ettiğimde televizyonda zaplamaya başlamıştım ki, st tropez'le (san trope) ilgili ilginç bir röportaja takılıp kaldım.
hani fransa'nın şu güney sahillerinin meşhur st tropez'i. her yıl dünyanın her yerinden gelen zengin turistlerin ve jet sosyetelerin akınına uğrayan, yalandan yaratılmış yitik bir cennet.

stefano moreno adında ünlü bir spiker bu yitik cennette düzenlenen milyonerlerin bir partisinde denise rich ve birlikte yaşadığı arkadaşı hakkında anlatıyordu.
ortalık allı pullu, ilginç 'designer' kıyafetleriyle cirit atan botox suratlı ünlü bayanlarla ve zengin metresleriyle doluydu.

geri vermek isterken
çalınan ruhunu zamanın
hani 'gülüm'semişken de seni

zaman soğuk mevsim beyaz esmekte sesinde

zulamda sakli
mahzun bir resim gibi durur gecmisim

hayat celige su verir gibi
her cekic darbesinde sertlesme misali

yasamak dedigin nedir ki
ey tanrica
bu ölümlüler dünyasinda
yürekte sevda olmayanda

poyrazlara bile gerek kalmaz

biliyorum kaza geliyorum demez
hele muhatabı ben olduğumda hiç diyesi olmaz
sanki kazaları ben davet ederim yaşamıma
küçük bir çocuğun çevresi ile ilişkilerinde
itinasız hareket edişidir sanki
çıkarsız ve önyargısız