Ay çörek nasihatname

Ayçörek Nesline Aksakal Nasihatı
(Ayçürök Lisesi Gonca Nesline)

Gül kızım ay yüzlüm gül sende,
Gül de güller açsın gülsüz bahçende,
Geçti sarı hazan mevsimi, geldi bahar müjdesi,
Susuz çöllerin, sarı bozkırın beklediği,
Sensin kızım sensin özlediği yağmur tanesi,
Suskun mabedin can simidi,
Anabeyt’in bekçisi sensin balam,
Sensin nicedir beklenen neslin o nur tanesi...

Gel kızım can kızım gel,
Gel de dinsin şu yürek sızım,
Gönlünde sevdan, elinde ilminle gel,
Hem dilsizlere dil olda gel,
Hem elsizlere el olda gel,
“Elifsiz” “Mimsiz” viranelerde,
Bülbüllerin nicedir beklediği,
Kızıl gonca gül olup açta gel...

Bak kızım dönde bir bak,
Tütmez olmuş bir asırdır bacalar,
Başsız kalmış aşsız ocaklar,
Bize dokunmayınca, bin yıl yaşamış yılanlar,
Sarmış cihanı olmuşlar tam baş belası,
Küsmüş Manas Atası,
Kurumuş Narın Deryası,
Gayri sana emanet Ayçöreğin mirası,
Nayman Ananın ak yazması,
Sana emanet yavrum
Manasın, Cıngız Ata’nın o kutlu davası...

Yan kızım yan aşk ile yan,
Alev alev nur olda yan kandillerde,
Buz kesmiş olsa da cümle alem,
Azmedersen tutuşursun kendi küllerinden
İstersen sarp yokuşlar, dağlar aşarsın da,
Pınar olur bozkırlarda yeniden kaynarsın...
Seherde secdede göz yaşınla yaranı dağlarsın,
Çağlarsın bendini aşar da
Tengri Dağlarından kutlu deryaya akarsın...

Sende balam yük sende,
Cehaletin zilletin devası sende,
Medet Onda, derman kolda kızım,
Ayağın yerde olsun, başın göklerde,
Kutlu kitap elde, muhabbet gönlünde,
Atlar hazır kervan hazır sıra artık sende,
“Kaalu Bela” dilinde, hizmet kınası elinde,
Gir kervana, sür atını kızım o kızıl elma peşinde ...

Olma kızım sakın olma,
Mazlum ol da, zalim olma,
Gözde yaş ol, Minada taş ol da,
Arsıza baş, hırsıza yoldaş olma,
Bir yetime, bir öksüze kardeş ol da,
Ne serhoşa ne ayyaşa eş olma...
Bir ARIYA, bir KARINCAYA YOLDAŞ ol da,
Ne yılan soyluya, ne sırtlan huyluya KUL olma...

Olmaz kızım olmaz,
Haram maldan hayır olmaz,
Helal lokma darda koymaz,
Aşk olmazsa petekre bal dolmaz
Rüşvet ehli Karun olsa felah bulmaz,
Secde etmez dik başta, taç olsan,
Mahşer günü dünya malın satan olsan,
Alan olmaz kızım, yüzüne dönüp bakan olmaz...

Deme kızım sakın deme,
Kan dökene, küfredene,
Hakka inat hep içene,
Baban olsa dostum deme...
Haset edip, kin güdene,
Zulüm ile hükmedene,
Namusunuza, Canınıza kast edene,
Darda olsan da balam sakın boyun eğme...
Al kızım ne olur al:
“Nayman Ana”nın mayasından al sözünü,
Ayçöreğin hayasından al özünü,
Besmeleyle çal sazını
Düşsün kutlu cemreler,
Kırılsın oraklar çekiçler,
Bitsin Aladağ’ da zifir geceler,
Kurusun tez elden,
Kardeşi kardeşe boğduran zalim eller...
Dinle kızım dinle:
Bak ne söyler MANAS atan,
Ne der sana ak sözlü Ahmet Yesevi hocan:
“Vakit tamam balam oldu dem,
Geldi ferman geldi yücelerden,
Davran iş işten geçmeden,
Uyan şafak söktü yeniden,
Doğsun hilal battığı BALASAGUN ilinden…

Baktıgüller, Nurgüller,
Ay yüzlü sulu (Güzel) güzeller,
Sizsiniz Yetim Hakkı’nın bahar dalları,
Deryaya koşan duru pınarları,
Sizsiniz hak yolun ak yolcuları,
Sizsiniz yarının Umutları,
Şefkat yüklü kutlu apaları...
Rabia edalı, edep mayalı,
Ayçöreğin hanım kızları...
Gayret sizden, zahmet sizden,
Çilelere sabır sebat sizden,
Şimdi Hakka hizmet sizden,
Hamd ile şükür bizden,
Dualar niyazlar cümlemizden,
Rahmet yüceler yücesinden.
Yeter ki ayrılmayın kızım ayrılmayın,
Adaletten, muhabbetten, sevgiden
Hele Hak yolda insanlığa hizmetten...

İsmail Soygeniş,13 Aralık 2009 
🕊️ Şerh: Ayçörek Nesline Aksakal Nasihatı
1. Giriş: Gül Kızım Ay Yüzlüm
• “Gül sende, gül de güller açsın gülsüz bahçende” → Kız çocuklarına hem güzellik hem diriltici kudret atfediliyor. Gül metaforu, hem estetik hem manevi bir uyanışı simgeliyor.
• “Sensin özlediği yağmur tanesi” → Bozkırın, çölün beklediği rahmet; yeni neslin umut kaynağı.
2. Davet: Gel Kızım Can Kızım
• “Dilsizlere dil, elsizlere el ol” → Sosyal adalet ve hizmet vurgusu. Elif ve Mim harfleriyle İslamî kimlik ve medeniyetin kaybı ima ediliyor.
• “Kızıl gonca gül olup aç” → Hem estetik hem devrimci bir çağrı; pasif güzellik değil, aktif diriliş.
3. Tarihî Miras: Bacalar Tütmez Olmuş
• “Bin yıl yaşamış yılanlar” → Sinsi kötülüklerin kök salması. Manas, Narın, Nayman Ana gibi figürlerle Türkistan’ın manevi mirası hatırlatılıyor.
• “Sana emanet Ayçöreğin mirası” → Ayçörek burada hem bir kadın karakter hem de bir kültürel kimlik sembolü.
4. Manevî Diriliş: Yan Kızım Yan
• “Tengri Dağlarından kutlu deryaya akarsın” → İlahi kaynaklı bir diriliş ve hizmet yolculuğu. Küllerinden doğmak, sabırla yeniden var olmak.
5. Sorumluluk: Yük Sende
• “Kutlu kitap elde, muhabbet gönlünde” → Kur’an ve sevgiyle donanmış bir hizmet anlayışı. “Kaalu Bela” ile ezelî sözleşmeye atıf.
6. Ahlakî Uyarı: Olma Kızım Sakın Olma
• Mazlum ol, zalim olma; arıya, karıncaya yoldaş ol → Hem ahlak hem doğa ile uyumlu bir yaşam önerisi. Zulme karşı dik duruş.
7. Helal-Haram Bilinci
• “Aşk olmazsa petekre bal dolmaz” → Hem mecaz hem hakikat: sevgi olmadan üretim, bereket olmaz. Rüşvet, haram mal eleştirisi.
8. Direniş: Deme Kızım Sakın Deme
• “Baban olsa dostum deme” → Hak ve adalet uğruna en yakınlara bile mesafe koyabilme cesareti. Nayman Ana’nın mayasıyla direnç çağrısı.
9. Son Çağrı: Dinle Kızım Dinle
• “Doğsun hilal battığı Balasagun ilinden” → Yeniden doğuş, Türk-İslam medeniyetinin dirilişi. Ahmet Yesevi’nin sesiyle manevi seferberlik.
________________________________________
🌙 Mukayese: Ay Çörök ile Ayçörek Nesli
Özellik Ay Çörök (Manas Destanı) Ayçörek Nesli (Şiirdeki İdeal)
Tarihsel Konum Semetey’in eşi, Seytek’in annesi Manas’ın mirasını taşıyan yeni nesil
Fiziksel Nitelikler Ay ışığı gibi güzel, çevik, zarif “Ay yüzlüm”, “gül kızım” gibi ifadelerle güzellik vurgusu
Zihinsel/Beceri Gücü Zeki, maharetli, diriltici “Elinde ilminle gel”, “cehaletin devası sende”
Cesaret ve Direniş Eşinin intikamını alır, oğlunu korur “Boyun eğme”, “zalim olma”, “secde et taç olsan da”
Manevî Derinlik Kuğu biçimine girer, babasına gider → sembolik dönüşüm “Küllerinden doğ”, “Tengri Dağlarından ak” → manevi yükseliş
Sosyal Rol Eşi öldükten sonra aktifleşir Başından itibaren aktif hizmet çağrısı
Temsil Ettiği Kimlik Türk kadınının destansı gücü Türk-İslam medeniyetinin dirilişini taşıyan genç kadın
Miras ve Görev Oğlunu kahraman olarak yetiştirir “Kutlu kitap elde”, “hizmet kınası elinde” → manevi görev
________________________________________
🌸 Sonuç: Ayçörek Bir İsimden Fazlası
Ay Çörök destanda bir kadın kahraman; Ayçörek şiirde bir neslin adı. Her ikisi de:
• Güzelliğiyle değil, direnciyle tanımlanır.
• Aileyi, toplumu ve medeniyeti koruma görevini üstlenir.
• Zamanın karanlığına karşı bir ışık, bir umut olur.
Bu nasihatname, Ay Çörök’ün ruhunu bugünün genç kızlarına taşır. Ayçörek artık bir isim değil; bir duruş, bir davadır.