Acıpayam'da Şiiri - Salih Erdem

Déveren de cımık diñneve gari
Çok aza cımıcık deriz arkıdeş
Horaye bureye üñneve gari
Biz biraza accık deriz arkıdeş

Ovada govalar, dört bucak payam
Günneri govalar zabahla, âşâm
Dambeşli hayatta gönenir yaşam
Biz haneye ocak deriz arkıdeş

Oca tütesice hayır dovadır
Oca sönesice bir bedduadır
Cavırın eniği, davın, belâdır
Biz döneğe gaypak deriz arkıdeş

Ana, buba, gocububa, gocana
Duyarsıñ geçince bizim bu yana
Akıldan izandan noksan îsana
Biz tatasıgırık deriz arkıdeş

Gabardıç tohumu gursakda gurur
Acızlanmadan bulur buşurur
Sacakda yîmeği ocağa hurur
Yiyeceğe yecek deriz arkıdeş

Kaygıya husa der, çamura çamır
Çürüğe vereñ der, sağlama mamır
Ağaçtan te’nede yoğrulur hamur
Biz mayaya çalcek deriz arkıdeş

Gâlâ hamur keser, gazır ısranla
Açar yastıgeçte hoplayla, unla
Hapaz sacda yu(f)ka çevirir, canla
Biz ekmeğe e’mek deriz arkıdeş

Bizde hortum hamaz, belaysa davın
Tencere haranı,leğen, iliyen...
Değirmene dêmen; tavaya dığan
Sacayağa sacak deriz arkıdeş

Goñşuyla yerevde gurarız bardeş
Diridin yanına sürteriz haşeş
Arife gününde toplarız üleş
Cemiyete dernek deriz arkıdeş

Ağı kurdu, tırtıl; dene, tanedir
Övez, atsineği; yavsı kenedir
Önkü; işte, odur... bunca senedir
Atmaya fıydırmak deriz arkıdeş

Öldüren hastalık, salgına gıran
Çürük, yıkık, çökmüş her şeye vereñ
Sohbete yarannık, dostlara yaran
Çokuşmaya çokmak deriz arkıdeş

Rüzgâra ölüzger, poyraza hoyraz
Kalbura galbır, büyü(ğü)ne holuz
Baykuşa döletli, horoza horaz
Biz kümese dünek deriz arkıdeş

Buzağıya bızâ, mandaya camız
Bızalayanın ilk sütüne ağız
İyi, güzel huylu birine yavız
Biz cömerte selek deriz arkıdeş

Paylaşmaya üleş, güneşe çoveş
Leşe ileş , ulen kalleşe galleş
Başlamak buleşmek, güreşe güleş
Biz çabuğa çabık deriz arkıdeş

Süt veren, sağılan hayvana sağın
Omuzlara çiyin, sırt ise yargın
Sırt ağrısı gulunç nezleye engin
Biz çıplağa çılbak deriz arkıdeş

Saptan arda kalan ekine başşak
Hayvan ayak bağı, kösteğe duşak
Gaşık biçiminde yufkaya susak
Biz lokmaya banak deriz arkıdeş

Ev temizliğine hasırab a’ma
Çiftçiye ileşber, fatmaya ha’ma
Küçük, kulpsuz gazan ise gayna’ma
Biz ibriğe ırbık deriz arkıdeş

Gaysar babıçlarım durur eşikte
Salınır guşaklar nennenbeşikte
Silbinci sorarsan tata beşikte
Biz kamışa sibek deriz arkıdeş

Kirmene tengirek, pınara mıñar
Taş veya ağaçtan yalağa ahar
Kibrite ispirte, küfüre gayar
Biz eğriye yılık deriz arkıdeş

Kelek, ham îsana; garpuz, gavuna
Duzsuz derken bayağıya, yavana
Beli gırık insan ya da hayvana...
Biz aptala savak deriz arkıdeş

Lahana ilana, fiyaka çalım
Sanırım, galiba yerine yalım
Bakam bilbilceñmi höle bakalım
Biz binmeye minmek deriz arkıdeş

Kurumuş ağacın dalına çelki
Çevik, canlı, kıvrak ise divriki
Kaplumbağa... tosba; tilkiye dilki
Biz kumruya guguk deriz arkıdeş

Tarlada açılan ciziye garık
Üstünd’et kıyılan oduna yârık
Dereye, çaya; su yoluna arık
Biz hendeğe kesik deriz arkıdeş

Üşengeç... eringen... tembele gızıl
Yeni başak dutan ekine hasıl
Duvara gonulan ardıca hatıl
Biz kilide görek deriz arkıdeş

Pamık derler bizim elde pamuğa
Tırmık döner ağzımızda dırmığa
Helizeye, yamuğa, ağzı çarpığa
Biz dişsize gevik deriz arkıdeş

Hınzıra, haylaza, domuza doñuz
Cılıza cılıñgız, denize deñiz
Surat, yüz rengine çehreye beñiz
Biz boğaza somak deriz arkıdeş

İbrahime ibram, zeynepe zenep
Hüseyine üsen, recepe ercep
Lazıma ilazım, nasıla necep
Biz kösnüğe boğsak deriz arkıdeş

Ağabeye aga, ablaya bılla
Düğün gecesinde yakar maşıla
İkramda ısrarcı oluruz illa
Koşmaya seyi’mek deriz arkıdeş

İhtiyara goca, çocuğa gızan
Düzen tenciman, ramazan ırmızan
Bâçalarda patlıcana badılcan
Kurusuna yuluk deriz arkıdeş

Tuluk yoğurdunu sü’lükde tutar
Deñizli horazım erkenden öter
Olumuz olunca kütüğü atar
Biz sıcağa ıscak deriz arkıdeş

Elbiseye urba, güzele gadın
Başörtüye dastar, meyile aggın
Pantolona pontur, gömleğe zıbın
Biz içliğe gönek deriz arkıdeş

İriye gocuman, büyüğe abe
Çocuklara gızañ, nineye ebe
Baş örtüye bürgü, heybeye hebe
Biz küçüğe güccük deriz arkıdeş

Siñengeç oynarken siñneniriz biz
Gındırgeçe biner diñneniriz biz
Pa’langeç oynar, gezenneriz biz
Biz topaca şebek deriz arkıdeş

Kaygıya, korkuya, tasaya husa
Elindeki eñde, yoksaya yosa
Haydiye, deñ; hâbukiye hâlbusa(m)
Çıplağa, cıscılbak deriz arkıdeş

Çirkine sıtratsız, güzele şibir
Sakın ha kaptırma yulara çilbir
Kibrite ispirte, kabire gabir
Biz uyanığa sak deriz arkıdeş

Romatizmal ağrılara yel deriz
Musafire gini buyur gel deriz
Al da gel demeyiz eber gel deriz
Aceleye evmek deriz arkıdeş

Allah gayıl gelmez gul hakkı yeme
Adama yakışmaz yalan naf deme
Göñül köz olmadan heç büngüldeme
Keleğe kemirdek deriz arkıdeş

Hindilik dece’lem bugıda sene
Bi dâki namede déverin gine
Hasıraseñ telfon edive bene
Utangaca ısmık deriz arkıdeş

Sözüñ özü;
Ömür tengirekte eğrilir günden
Beş şişle çorabım örülür yüñden
Aslımı sorarsan Oğuz Kağandan
Avşar, Türkmen, Yörük deriz arkıdeş.
09.02.2025
Salih ERDEM / Kırca Köyü/ACIPAYAM

#acıpayam #saliherdemşiirleri